Η 1η Τροποποίηση του Συντάγματος των ΗΠΑ ως νέα νομική προσέγγιση για υπεράσπιση της άμβλωσης
Η δικαστική απόφαση Roe εναντίον Wade αποφάσισε για το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή με βάση τη ρήτρα της δέουσας διαδικασίας της 14ης Τροποποίησης, αλλά υπάρχει ένας εξίσου επιτακτικός τρόπος για να εξεταστεί το ζήτημα των αμβλώσεων, μέσα από το πρίσμα της «ρήτρας περί καθιέρωσης» της 1ης τροποποίησης.
Η «establishment clause» επιβεβαιώνει πρώτα απ’ όλα την ελευθερία από την κρατική θρησκεία ή τη θεοκρατία. Αυτό είναι συνέπεια της κληρονομιάς του Διαφωτισμού και της αντίθεσης στη φεουδαρχική κρατική θρησκεία. Αυτή η ρήτρα μόνο δευτερευόντως επιβεβαιώνει την ελευθερία της θρησκείας, θέτοντας την εντός των ορίων της συνταγματικής απόρριψης ή άρνησης μιας κρατικής θρησκείας.
Αλλά το ζήτημα της άμβλωσης είναι επίσης ένα ζήτημα του Διαφωτισμού, όσον αφορά τον αυτοπροσδιορισμό έναντι προσδιορισμού του εαυτού μας από άλλον. Σε αυτή την περίπτωση, αυτός ο «άλλος», που απαγορεύει τις αμβλώσεις, θα ήταν μια θρησκευτική μορφή του κράτους, οπότε το κράτος θα είχε καταληφθεί, αντισυνταγματικά, από μια θεοκρατία. Ο νομικός περιορισμός, η καταστολή ή η ποινικοποίηση των αμβλώσεων για θρησκευτικούς λόγους θα καθιέρωνε «λαθραία» ένα θεοκρατικό κράτος, ένα κράτος που τηρεί ένα δόγμα και αποκλείει όλα τα άλλα δόγματα.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα, ο ρωμαιοκαθολικισμός και ο χριστιανικός φονταμενταλισμός πρόκειται να θεσμοθετήσουν νομικά το δόγμα κατά των αμβλώσεων, παραβιάζοντας έτσι την απόφανση της 1ης Τροποποίησης ότι «το Κογκρέσο δεν θα θεσπίσει ένα νόμο που να σέβεται την καθιέρωση μιας θρησκείας ή να απαγορεύει την ελεύθερη άσκηση μιας θρησκείας». Αλλά ο καθολικισμός και οι χριστιανοί φονταμενταλιστές στηρίζουν τους ισχυρισμούς τους κατά των αμβλώσεων στην ύπαρξη της ψυχής κατά τη σύλληψη.
Θρησκευτικές απόψεις περί Εμψύχωσης (Ensoulment) και περί Έκτρωσης
Σε θρησκευτικά πλαίσια, η «εμψύχωση» θεωρείται ότι λαμβάνει χώρα όταν η ψυχή «εισέρχεται» στο σώμα.
Στον Καθολικισμό η στιγμή της εμψυχώσεως ποικίλλει δογματικά με την πάροδο του χρόνου. Πριν από περίπου 150 χρόνια, η εκκλησία δίδασκε ότι η εμψύχωση συνέβαινε κατά τη στιγμή που η έγκυος μπορούσε να αισθανθεί το έμβρυο να κινείται στο σώμα της. (Στην πρώτη του εγκυμοσύνη, ένα άτομο συνήθως αισθάνεται εμβρυϊκή κίνηση περίπου στις 18-20 εβδομάδες. Μετά την 1η γέννα, συνήθως θα αισθάνονται κίνηση γύρω στις 15-17 εβδομάδες.)
Η σύγχρονη άποψη της εκκλησίας είναι ότι η ψυχή εισέρχεται (στο γονιμοποιούμενο ωάριο!) τη στιγμή της σύλληψης. Αυτή την άποψη συμμερίζεται ο χριστιανικός φονταμενταλισμός, ισχυριζόμενος ότι η προσωπικότητα εμφανίζεται τη στιγμή της σύλληψης. Οι χριστιανοί φονταμενταλιστές αντιτίθενται στην άμβλωση υποστηρίζοντας ότι τα έμβρυα (τα οποία αποκαλούν «προγεννημένα» ή «αγέννητα παιδιά») έχουν ψυχή. Μαζί με τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, αυτοί οι φονταμενταλιστές υποστηρίζουν ότι η στιγμή της σύλληψης είναι τόσο μοναδική επειδή τότε εμφανίζεται η ανθρώπινη ζωή, η προσωπικότητα και η ψυχή.
Πριν το Βατικανό αντιστρέψει την πορεία για το θέμα της Λίμπο το 2007, οι Καθολικοί πίστευαν ότι μια ψυχή δεν μπορούσε να γίνει δεκτή στον παράδεισο πριν βαφτιστεί το σώμα της. Μερικοί Καθολικοί μπορεί να εξακολουθούν να πιστεύουν ότι εφόσον τα έμβρυα δεν βαφτίζονται, οι ψυχές τους μπορεί να μην πάνε στον παράδεισο, αλλά να τριγυρνούν στο Limbo (χώρος αβεβαιότητας μεταξύ Κόλασης και Παραδείσου!). Για ορισμένους Καθολικούς, η άμβλωση προκαλεί χαμένες και περιπλανώμενες ψυχές.
Οι χριστιανοί φονταμενταλιστές ισχυρίζονται ότι τα αποβληθέντα έμβρυα πηγαίνουν κατευθείαν στον παράδεισο επειδή είναι αθώα και δεν γνωρίζουν τίποτα για το προπατορικό αμάρτημα και είναι πολύ μικρά «για να σωθούν».
Άλλες θρησκείες έχουν διαφορετικές αντιλήψεις για το ζήτημα της εμψυχώσεως. Η θέση της εκκλησίας των Μορμόνων είναι ότι «τα ανθρώπινα όντα έχουν 3 στάδια ζωής: Προΰπαρξη ως πνευματικά παιδιά, περίοδο δοκιμασίας στη γη, αιώνια ζωή με τον Επουράνιο Πατέρα». Η εκκλησία των Μορμόνων επιτρέπει εξαιρέσεις από την απαγόρευση των αμβλώσεων λόγω εγκυμοσύνης που οφείλεται σε βιασμό ή αιμομιξία, όταν η υγεία του γονέα κρίνεται ιατρικά σε σοβαρό κίνδυνο ή όταν διαπιστώνεται ιατρικά ότι το έμβρυο είναι τόσο ελαττωματικό που δεν επιτρέπει στο μωρό να επιβιώσει από τη γέννα.
Στον Ιουδαϊσμό δεν υπάρχει πλήρως ανεπτυγμένη θεωρία για το χρόνο ή τη φύση της εμψύχωσης. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι ο Ιουδαϊσμός δεν περιλαμβάνει έναν αυστηρό διαχωρισμό ψυχής και σώματος. Ωστόσο, το Ταλμούδ κάνει εικασίες σχετικά με το πότε μπορεί να εμφανιστεί η εμψύχωση. Αλλά φαίνεται ότι το Ταλμούδ τα απορρίπτει (τα περί εμψύχωσης) «ως ερώτημα αναπάντητο και άσχετο με το ερώτημα της άμβλωσης».
Το Ισλάμ, εν τω μεταξύ, παραδοσιακά δεν υποστήριζε ότι η εμψύχωση εμφανίζεται κατά τη σύλληψη. Τώρα όμως, υπάρχουν τρεις απόψεις στο Ισλάμ για το πότε εμφανίζεται η ψυχή: στις 120 ημέρες, στις 40 ημέρες ή όταν υπάρχει εκούσια κίνηση του εμβρύου — που κυμαίνεται από τη 12η έως την 20η εβδομάδα κύησης.
Για τον Ινδουισμό και τον Βουδισμό, η αιώνια ψυχή αναγεννιέται διαρκώς μέχρι να επιτευχθεί η Μόκσα ή η Νιρβάνα. Σύμφωνα με το ινδουιστικό δόγμα, και παρόμοια με τις καθολικές και χριστιανικές φονταμενταλιστικές απόψεις, πολλοί Ινδουιστές πιστεύουν ότι «η ψυχή και η ύλη που απαρτίζουν το έμβρυο» είναι «ενωμένες από τη σύλληψη». Ακόμα, στον Ινδουισμό, «Εάν ένα έμβρυο αποβληθεί, η ψυχή μέσα του υφίσταται μια μεγάλη καρμική οπισθοδρόμηση» και «στερείται των ευκαιριών που θα του έδινε η πιθανή ανθρώπινη ύπαρξη για να κερδίσει καλό κάρμα». Έτσι, αυτή η ψυχή «επιστρέφει αμέσως στον κύκλο της γέννησης, του θανάτου και της αναγέννησης».
Η απαγόρευση της άμβλωσης και η πρώτη τροποποίηση του Συντάγματος των ΗΠΑ
Η 14η Τροποποίηση προβλέπει ότι τα συνταγματικά δικαιώματα μπορούν να παραχωρηθούν «μόνο σε άτομα που γεννήθηκαν ή πολιτογραφήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες». Σύμφωνα με την σύγχρονη επιστήμη, αυτά τα άτομα πρέπει να βρίσκονται στη μήτρα για τουλάχιστον 24 εβδομάδες και πρέπει να γεννηθούν. Δεν πρέπει (όμως) να υποκαταστήσουμε το θεοκρατικό δίκαιο με το συνταγματικό δίκαιο.
Συνεπώς, νομοθεσία όπως η οριστική απαγόρευση των αμβλώσεων στην Αλαμπάμα ή τα περιοριστικά διατάγματα που ψηφίστηκαν πρόσφατα στο Τέξας, την Οκλαχόμα και τον Μισισιπή κατοχυρώνουν νομοθετικά τις θρησκευτικές απόψεις του ζητήματος, δηλαδή το καθολικό δόγμα και το χριστιανικό φονταμενταλιστικό δόγμα.
Μπορεί να ειπωθεί ότι τέτοιοι νόμοι θα δημιουργούσαν μια συγκεκριμένη πολιτειακή (όχι ομοσπονδιακή) «ίδρυση της θρησκείας» (απηχώντας το χριστιανικό εθνικιστικό «μάντρα» ότι οι ΗΠΑ «είναι χριστιανική χώρα») και ταυτόχρονα θα απαγόρευαν – σε νεογέννητους ανθρώπους και σε ανθρώπους άλλων θρησκειών ή άθεους – την «ελεύθερη άσκηση» των πεποιθήσεών τους. Ως εκ τούτου, οι απαγορεύσεις αμβλώσεων αποτελούν παραβιάσεις της Πρώτης Τροποποίησης του Συντάγματος των ΗΠΑ και πρέπει να καταργηθούν. Η επιλογή σε θέματα αμβλώσεων αφορά: 1) ελευθερία από μια κρατική θρησκεία. 2) αυτοπροσδιορισμό, όχι προσδιορισμό του εαυτού μας από άλλον και 3) θρησκευτική ελευθερία.
Η άρνηση της άμβλωσης αποτελεί παράδειγμα επικράτησης θεοκρατικών ή αντιδραστικών δυνάμεων στο κράτος. Ο ίδιος αντιδραστικός κρατικός έλεγχος που χρησιμοποιείται για την εξαναγκαστική γέννηση θα μπορούσε επίσης να ασκηθεί για να απαγορεύσει τις εγκυμοσύνες μεταξύ συγκεκριμένων κατηγοριών ή ομάδων ανθρώπων. Αυτό έχει ήδη συμβεί στην ιστορία των ΗΠΑ σε σχέση με τη στείρωση των «αδύναμων» και πιο πρόσφατα τη στείρωση γυναικών από το Πουέρτο Ρίκο.
Η «Λευκή Υπεροχή» (White Supremacist) και η αντισημιτική ιδεολογία της «Μεγάλης Αντικατάστασης» (Great Replacement), με μια λέξη: ο φασισμός, ισχυρίζεται ότι η μείωση του ποσοστού γεννήσεων λευκών Αμερικανών, σε συνδυασμό με το αυξημένο ποσοστό γονιμότητας των έγχρωμων ανθρώπων και την αυξημένη μετανάστευση, προαναγγέλλει την έκλειψη των λευκών Αμερικανών ως πλειοψηφούσας ομάδας στις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, τα ποσοστά γονιμότητας για όλες τις μεγάλες φυλετικές/εθνοτικές ομάδες στις ΗΠΑ έχουν μειωθεί από το 1990 κατά διαφορετικά μεγέθη. Στοιχεία από το 2019 έδειξαν χαμηλότερα συνολικά ποσοστά γονιμότητας για τις μη Ισπανόφωνες λευκές γυναίκες και τις Ασιάτισσες από ό,τι για τις Αφροαμερικανές και τις Λατίνες. Ωστόσο, δημογραφικά προβλέπεται ότι οι ΗΠΑ θα γίνουν πλειοψηφικά «μη λευκές» κάπου μεταξύ 2040-2050. Από αυτή την άποψη, οι απαγορεύσεις των αμβλώσεων δεν είναι μόνο μια θεοκρατική στρατηγική, αλλά αποτελούν επίσης μια στρατηγική για τη διατήρηση της λευκής πλειοψηφίας.
Είναι μια στρατηγική που έχουμε δει να χρησιμοποιούν οι φασίστες στο παρελθόν. Ένα υπόμνημα προς τον αξιωματικό των SS Adolf Eichmann από το κατεχόμενο από τους Ναζί Πόζναν της Πολωνίας, σημείωνε ότι «όλες οι Εβραίες, από τις οποίες θα μπορούσε κανείς ακόμη να περιμένει παιδιά, θα πρέπει να στειρωθούν, ώστε το εβραϊκό πρόβλημα να λυθεί πραγματικά πλήρως με αυτή τη γενιά». Ταυτόχρονα με τη στείρωση των Εβραίων γυναικών, οι Γερμανίδες βραβεύτηκαν με τον Σταυρό της Μητέρας επειδή «έδωσαν» τέσσερα ή περισσότερα παιδιά στο Τρίτο Ράιχ.
Τελικά, αυτό που παρέχει το επιχείρημα της Πρώτης Τροποποίησης του Συντάγματος δεν είναι απλώς μια άμυνα κατά της αντίθεσης στην άμβλωση και την αναγκαστική στείρωση, αλλά είναι μια νέα ματιά στην εκδίκαση ζητημάτων που σχετίζονται με θρησκευτικές απαγορεύσεις και με άλλα προσωπικά ζητήματα, όπως η χρήση αντισύλληψης, όταν θεωρούνται απόπειρες θεοκρατικής εισβολής στο εσωτερικό της κοινωνίας μας.
Μετάφραση και επιμέλεια κειμένου: Κώστας Α. Μαρκάκης
By Gene Grabiner, Truthout June 12, 2022